Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach wraz z Urzędem Miasta Piekary Śląskie zapraszają na uroczystość oznaczenia grobu powstańców śląskich śp. por. Jana i Klary Przybyłków znakiem pamięci „Tobie Polsko”. Wydarzenie z udziałem rodziny powstańców, władz samorządowych oraz przedstawicieli Instytutu Pamięci Narodowej, odbędzie się 18 października 2022 r. o godz. 12:00 na cmentarzu parafialnym pw. NMP i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich przy ul. Kalwaryjskiej.
Por. Jan Przybyłek urodził się 20 stycznia 1894 r. w Szarleju w rodzinie Andrzeja i Józefiny z d. Koziołek. Należał od 1911 r. do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Piekarach Śląskich. W czasie I wojny światowej został powołany do armii niemieckiej, w której służył w latach 1914-1917. Brał czynny udział w trzech powstaniach śląskich. Należał do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Był zaangażowany w tworzenie placówek POW Górnego Śląska w powiecie bytomskim, kluczborskim, strzeleckim, opolskim, lublinieckim i oleskim. Był jednym z założycieli Związku Powstańców Śląskich, w którym pełnił funkcję sekretarza. Zmarł 6 maja 1965 r. Warto nadmienić, że Jan Przybyłek był jednym z czołowych działaczy Stowarzyszenia Miłośników Piekar Śląskich w latach 50. i 60 XX wieku i jednym z pierwszych powojennych zbieraczy pamiątek historycznych mających stworzyć podwaliny pod planowane muzeum miejskie.
Klara Przybyłek z d. Glazowska urodziła się 09.08.1899 r. w Rozbarku w rodzinie Augustyna i Marii z d. Zgraja. Należała do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Piekarach Śląskich, gdzie od sierpnia 1917 r. pełniła funkcję sekretarza zarządu. Od 12 grudnia 1918 r. do 1 września 1921 r. należała do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, gdzie pełniła funkcję kurierki, łączniczki i sanitariuszki. W 1920 r. zaczęła pracować Głównym Komisariacie Plebiscytowym w Bytomiu. Była również zaangażowana w działalność Polskiego Czerwonego Krzyża. Zmarła 27 stycznia 1979 r.
Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego. Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 x 8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. Muzeum posiada także fotografię z uroczystości upamiętniającej uchwalenie Konstytucji 3 Maja, która przedstawia pochód mieszkańców wsi Osiek (pow. strzelecki, woj. opolskie) z tymże sztandarem niesionym przez A. Szulca do Rozmierzy. Uroczyści te obchodzono na całym Górnym Śląsku w niedzielę 2 maja 1920 r. i były to pierwsze legalne obchody tej rocznicy na tym terenie. Dzięki postanowieniom artykułu 88 Traktatu Wersalskiego o przeprowadzeniu plebiscytu, dla zapewnienia jego bezstronności, w lutym 1920 r. obszar plebiscytowy wyłączono z państwa niemieckiego i poddano kontroli wojsk alianckich, a pełnię władzy przejęła na nim Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska z gen. Henri Le Rondem na czele. Umożliwiło to Polakom legalne demonstrowanie swoich dążeń i używanie symboli narodowych.
Źródło: https://katowice.ipn.gov.pl/
